اطلاعات عمومی
شهر باکو پایتخت جمهوری آذربایجان، بزرگترین شهر و همچنین بزرگترین بندر این کشور است. این شهر بر ساحل غربی دریای خزر در شبه جزیره آبشوران قرار دارد و یکی از مناطق نفت‌خیز جهان می‌باشد. باکو پر جمعیت‌ترین و یکی از زیباترین شهرهای قفقاز است. وجود تعداد بسیاری از پارک‌های ساحلی و برگزاری برنامه‌های متعدد هنری از جمله موسیقی، تئاتر و اپرا جذبه خاصی به این شهر داده‌است.
بخش قدیمی شهر باکو ،İçəri Şəhər ) ایچری شَهَر ) , همراه با برج و حصار قلعه شهر به خوبی از سده‌های میانه بجا مانده و یکی از آثار ثبت شده در یونسکو به عنوان میراث فرهنگ جهانی است. جمعیت شهری در ابتدای سال ۲۰۰۹ حدود ۲٫۰۴میلیون نفر برآورد شده است. در ابتدای سال ۲۰۰۳ بیش از ۱۵۳ هزار نفر از آوارگان داخلی (ناشی از جنگ قره باغ) و هچنین ۹۴ هزار نفر پناهنده خارجی در این شهر علاوه بر جمعیت اصلی وجود داشته اند.
در سال ۲۰۰۷و در نشست وزرای فرهنگی اعضای سازمان کنفرانس اسلامی، باکو به عنوان پایتخت فرهنگ اسلامی برای سال ۲۰۰۹ اعلام شد. در سال ۲۰۰۰ بخش قدیمی باکو İçəri Şəhər ) ) بعلاوه سرای شروانشاهان (به ترکی آذربایجانی، شیروانشاهلار سارایی) و قلعه دختر به عنوان میراث جهانی یونسکو به ثبت رسیده اند.
باکو دارای ۱۱ منطقه شهری (اداری) شامل عزیزبایف، بیناغدی، قاراداغ، نریمانف، نسیمی، نظامی، صبالی، صابونچی، ختایی، سوراخانی و یاسامال و نیز ۴۸ شهر می باشد. شهرهای بناشده در جزایر موجود در خلیج باکو و شهر صخره های نفتی یا نفت داشلاری که در دریا ساخته شده اند و خارج از باکو و در داخل دریای خزر قرار دارند جز این ۴۸ شهر می باشند.
شهر باکو (در ترکی، باکی Baki اطلاق می‌شود) پایتخت کشور جمهوری آذربایجان، بزرگترین شهر و بندر این کشور است و بر کرانه غربی دریای خزر و در شبه جزیره آبشرون قرار دارد. بر مبنای اسناد تاریخی باکو یکی از کهن‌ترین شهرهای مشرق زمین است. زبان مردم آذربایجان، ترکی آذربایجانی بوده و با ترکی محاوره شده در ایران تفاوتی ندارد. منطقه باکو یکی از مناطق نفت‌خیز جهان می‌باشد. باکو از سه منطقه اصلی تشکیل شده؛ ایچری شهر (شهر باستانی)، بخشی که در دوران سوسیالیستی بنا شده و دیگری بخش جدید و نوساز شهر است.
آب و هوا
در دوران شوروی سابق، باکو مقصد تعطیلات شهروندان جمهوریهای تابعه بود، جایی که می‌توانستند از سواحل زیبا و مجموعه‌های تفریحی رو به دریا لذت ببرند. آب و هوای باکو در تابستان گرم و کمی شرجی و در زمستان سرد و بارانی است. گاهاً طوفان‌هایی شهر را در طول زمستان درمی‌نوردند. این بادهای سهمگین اغلب از سوی شمال جریان می‌یابند و بار هوای سرد قطبی را به دوش می‌کشند. بارش برف در باکو با ارتفاع ۲۸ متر زیر سطح آب دریا بسیار نادر است و دما در ساحل به ندرت به زیر صفر می‌رسد. دمای هوا در تابستان میانگینی در حدود ۲۸درجه سانتی‌گراد دارد و دما ممکن است تا ۳۶ درجه سانتی‌گراد نیز افزایش یابد. میانگین دمای سالیانه شهر باکو تنها ۰.۱ درجه سانتی‌گراد با میانگین دمای سالانه کره زمین (۱۴.۲ درجه سانتی‌گراد) تفاوت دارد. ناحیه جنوب غربی باکوی بزرگ خشک‌ترین ناحیه آذربایجان با کمتر از ۱۵۰ میلی‌متر بارش سالیانه است. در اطراف شهر تعدادی گل‌فشان و چندین دریاچه نمک وجود دارند.
پول
واحد پول آذربایجان مانات (Manat) است. هر منات از ۱۰۰ قپیک (Qəpik) تشکیل شده است. سکه‌ها در واحد‌های ۱، ۳، ۵، ۱۰، ۲۰ و ۵۰ قپیک و اسکناس‌ها در واحد‌های ۱ (خاکستری)، ۵ (نارنجی)، ۱۰ (آبی)، ۲۰ (سبز)، ۵۰ (زرد) و ۱۰۰ (ارغوانی) مانات هستند. تبدیل ارز در آذربایجان بدون دریافت کارمزد است و صرافی‌های بسیاری در باکو وجود دارد. نرخ تبدیل دلار و یورو به منات بسیار مناسب است. روبل روسی و پوند انگلیس نرخ‌های تبدیل ضعیف‌تر است. صرافیها تا دیرگاه باز می‌مانند اما بانک‌ها ساعت ۴ بعدازظهر تعطیل می‌شوند. در بعضی از صرافیها، ریال ایران را به قیمت خیلی پایین تبدیل می کنند.
ویژگی های توریستی و بازار های باکو
باکو تعطیلات پرطراوتی را با هنرهای نمایشی، اپرا و باله خود به ارمغان می‌آورد. اجراهای فریبنده‌ای که از دارایی‌های غنی فرهنگ آذربایجان و یا ملل دیگر گلچین شده‌اند. سالن‌های متعدد و مشهور اجرا چون تالار فیلارمونیک و آذربایجان سینما جدای از کیفیت عالی صدا، خود بناهایی دیدنی هستند. موزه فرش و هنرهای دستی مجموعه‌ای بی نظیر را از دوران‌ها و سبک‌های گوناگون فرش فراهم آورده و میزبان دست بافت‌های زیبای آذری های ایران نیز هست. موزه هنر آذربایجان نیز آثار هنرمندان نامدار شرقی و غربی را به نمایش گذارده است. شهر باستانی باکو در حصار دیوار‌های کهن از جاذبه‌های نامدار باکو است که در زمره آثار میراث جهانی یونسکو قرار گرفته و شامل چندین موزه، کاخ، کاروانسرا، بازار و میادین دیدنی است. رقص و پایکوبی در بار‌ها، دیسکو‌ها و کلاب‌ها تا ساعات اولیه صبح ادامه دارد و گردشگران بسیاری را جذب خود می‌کنند. دیدنی‌های جذاب طبیعی نیز بخشی دیگر از جاذبه‌های باکو را شکل می‌دهند. شورستان‌های اطراف شهر و سواحل زیبای خزر هرکدام طرفداران خود را دارند.
بهترین زمان سال برای سفر به باکو میان ماه‌های فروردین تا آبان است، زمانی که هوا بهترین چهره خود را به نمایش گذارده است. نوروز در آذربایجان نیز به عنوان یک عید ملی گرامی داشته می‌شود و جشن‌های بسیار باشکوهی در شهر برگزار می‌شوند. ایرانیان بسیاری این فرصت را مغتنم شمرده تعطیلات نوروزی خود را در این شهر سپری می‌کنند.
دیدنی های باکو
باکو شهری غریب، پریشان و صنعتی است اما همچنان شهری جذاب برای سیاحت است. می‌توانید پیاده به اکتشافات خود بپردازید، گرچه نقشه‌ها چندان هم قابل اعتماد نیستند، اما صادقانه نیاز چندانی هم به آنها نخواهید داشت.
فضای دلنشین میدان فواره، قطار کافه‌ها و چایخانه‌ها، خیابان‌های انباشته از مراکز خرید، چشم‌اندازهای بادگیر از خزر، تفرجگاه‌های ساحلی با درختان سرو و زیتون، کانال‌های آبی بتونی که یادآور ونیز هستند و … همه فضایی دلکش را برای چنین شهری پدید می‌آورند.
اگر می‌خواهید خود را گم کنید، شهر باستانی ایچری شهر را پیشنهاد می‌کنیم. باکوی کهن با حصارهای قرون وسطایی خود، میزبان کاخ شیروان‌شاه و چندین موزه و مسجد با مناره‌های دیدنی است. اگر راه خود را از سوی کاخ به سمت دریا کج کنید، در مسیر به ملاقات برج غول‌پیکر دختر (قیز قلعه‌سی) نائل خواهید شد، اثری باستانی از دوران ساسانی که نمایی فراخ از باکو را از فراز خود نثارتان می‌کند.
پرسه‌های بی‌‌هدف شامگاهی در خیابان‌های باکو بسیار دوست داشتنی است. ذخایر نفتی باکو در اواخر قرن نوزدهم میلادی پای سرمایه‌داران و روچیلد‌ها را برای افزایش دارایی به این شهر باز کرد و به دنبال آن، مقاطعه‌کاران شهر را خیابان به خیابان گسترش دادند، آپارتمان‌های نقلی دوران سوسیالیسم که بسیاری اکنون مخروبه و غبارآلود هستند، با هیبت ترسناک و بالکن‌هایی پیش آمده سوی خیابان که همچنان نمایی برازنده را به خیابان عرضه می‌کنند.
تالار اپرا جولانگاه خنیاگران و نقش‌آفرینان بسیاری بوده و هست. شارل دوگل در ۱۹۴۴پیش از دیدار با لنین برای نمایشی در این تالار توقف نمود. موزه فخیم لنین اکنون به موزه فرش بدل شده و خانه فرش‌ها و بافته‌های زیبای بسیاری است. موزه دولتی هنر روبروی تالار فیلارمونیک نیز از همان خانه‌های سرمایه‌داران نفتی است که امروز آثار هنرمندان آذری و غربی را نگهداری می‌کند.
کمی دور‌تر، در شبه جزیره آبشوران، دیدنی‌های بسیاری چون آتشکده آتشگاه و کوه یانار داغ که بیش از هزارسال همچنان مشتعل است، وجود دارند و می‌توانید با تاکسی و یا وسایل حمل و نقل عمومی بدان‌ها دسترسی یابید. در مسیر نیز شاهد زمین‌های بایر نمکی با حوضچه‌های طبیعی نفت که به سطح زمین تراوش کرده‌اند، خواهید بود. سواحل شیخووو و هزار و یک شب نیز از جمله سواحل دیدنی دریای خزر هستند.
رستوران های باکو
برای آذریبایجانیها غذا بخش مهمی از فرهنگ را می‌سازد و ریشه در تاریخ، سنت و ارزش‌های ملی دارد. باروری زمین و منابع غنی آبزیان دریای خزر تنوع غذایی غنی‌ای را پدید آورده است. آذربایجانی‌ها بیش از ۳۰ نوع آش، شامل آنهایی که با ماست تهیه می‌شوند، انواع کباب و ششلیک، کوفته، و پلو دارند. طرز طبخ و طعم این غذاها با آنچه اقوام آذری ساکن در ایران تدارک می‌بینند تفاوت اندکی دارد. تنها تسلط چندین ساله حکومت کمونیستی شوروی تاثیراتی بر مواد اولیه غذا گذاشته است و بطور مثال، امروزه کمتر از برنج و بیشتر از سیب‌زمینی در تدارک غذا بهره گرفته می‌شود. انواع میوه خشک‌شده نیز در طبخ غذا مورد استفاده هستند. آذری‌ها همچنین در بهره‌گیری و وفور انواع سبزیجات در غذاهایشان مشهورند و جدای آن بشقاب سبزیجات تازه عموماً به همراه غذا سرو می‌شود.
چای نوشیدنی اصلی مردم آذربایجان است، آنرا پیش از صرف غذا می‌نوشند و همچنین همیشه برای خوش‌آمد گویی به مهمانان مهیا می‌شود.
نگاهی به باکو
شهر باکو، پایتخت آذربایجان، بزرگترین شهر این کشور است. فراز و نشیب‌های تاریخی باکو، میراث عظیمی برای آن به جا گذاشته که علاوه بر آثار تاریخی شهر، در فرهنگ و سبک زندگی مردم هم خودش را نشان می‌دهد. از نظر فرهنگی، آذربایجانی‌ها شبیه‌ترین همسایه به ایران (گونئی آذربایجان) هستند و به خاطر همین از گردشگران ایرانی‌شان جور دیگری استقبال می‌کنند؛ باکو که خواهرخوانده‌ی شهر تبریز هم هست، آب و هوایی شبیه به شهرهای شمال غربی ایران دارد: تابستان‌های گرم و شرجی و زمستان‌هایی با ابرهای پربار؛ زیباترین فصل باکو، بهار است با شکوفه‌های رنگارنگ درختان، آفتاب ملایم روز و نسیم خنکی که از دریای خزر می‌گذرد.
اگر از ایران به باکو سفر کنید، به غیر از هواپیما از راه‌های زمینی هم می‌توانید وارد این شهر شوید. کشور آذربایجان برای ورود مسافران ایرانی نیازی به ویزا دارد و مرزهای زمینی بیله سووار مغان و آستارا برای ورود مسافران می باشد.
فرودگاه باکو، حدوداً ۳۰ کیلومتر با پارک صمد وورغون در قلب شهر فاصله دارد. پیمودن این مسیر با اتوبوس و مینی‌بوس یک ساعت زمان می‌برد و اگر تاکسی بگیرید یا مترو سوار شوید، مطمئناً زودتر به مقصد می‌رسید. کرایه‌ی تاکسی در باکو خیلی گران نیست ولی اگر نگرانِ بالارفتن مخارج سفرتان هستید، پیشنهاد ما این است که نقشه‌ی مترو و اتوبوس‌ها را تهیه کنید. اتوبوس و مینی‌بوس‌سواری در شهرهایی که تا به حال ندیده‌اید، این امتیاز را دارد که با کوچه‌ها و خیابان‌های فرعی و زندگی رومزه‌ی مردم آن شهر بهتر آشنا می‌شوید.
برای رفت و آمد در شهر تمامی این گزینه‌ها وجود دارد و حتی تاکسی تلفنی هم می‌توانید رزرو کنید. علاوه بر این، اگر حال و حوصله‌ی پیاده‌روی داشتید، بد نیست فضاهای قدیمی شهر، میدان فواره ها و بلوار اطرافش را پیاده ببینید. تمام منطقه‌ی قدیمی شهر را می‌توان در طول یک روز دید. بافت قدیمی شهر باکو که در فهرست میراث جهانی یونسکو هم به ثبت رسیده شامل کاخ شروان شاه و قیز قالاسی می‌شود. اطراف کاخ شیروان، میدان فانتین و خیابان نظامی می‌توان مغازه‌هایی را پیدا کرد که صنایع دستی آذربایجانی می‌فروشند. همچنین رستوران‌های خوبی هم در این مناطق هست که فصل‌های شلوغ توریستی، طرفدار زیاد دارند و شاید مجبور شوید توی صف بایستید. غذاهای آذربایجانی یکی از مهم‌ترین جذابیت‌های سفر به این سرزمین است؛ به هر بهانه‌ای که به باکو سفر کنید، کباب و کوفته‌های رنگارنگ را فراموش نخواهید کرد. زمستان‌ها به خاطر سرمای هوا، انواع آش در رستوران‌ها و غذاکده‌های کوچک گوشه و کنار شهر سرو می‌شود که محبوب‌ترین آنها، آش ماست است.
اگر قرار باشد تنها یکی از دیدنی‌های باکو را ببینید، بهتر است انتخاب‌تان فخری لر خیاوانی (پارک مفاخر) باشد. پارک مفاخر، پارکی بزرگ و سرسبز است که آرامگاه تعداد زیادی از هنرمندان و شخصیت‌های محبوب آذربایجان را در خودش جا داده. رشید بهبوداوف، خواننده‌ی مشهور اپرا که به چندین زبان می‌خواند؛ حیدرعلی‌اوف، رئیس‌جمهور محبوب آذربایجانی‌ها و شوکت علی‌اکبروا از دیگر خواننده‌های آذربایجانی از چهره‌هایی هستند که آرامگاهی به همراه مجسمه‌ی سنگی‌شان در این پارک دارند.
کشور آذربایجان از نظر هنر باله و اپرا بسیار شناخته‌شده است و در تالار ملی باله و اپرای باکو در خیابان نظامی می‌توان یکی از این اجراها را دید؛ تالار ملی باله و اپرا که حدوداً صد سالی از ساختش می‌گذرد، یک بار در سال ١٩٨۵ آتش گرفت و دو سال بعد بازسازی شد. تالار فیلارمونیک نیز علاوه بر اجراهای متعدد هفتگی باله و اپرا، جشنواره‌های فصلی موزیک دارد که طرفدارهای اپرا را یک‌جا جمع می‌کند.
علی‌رغم تمام توجهی که به موزیک کلاسیک آذربایجان می‌شود، موسیقی جدید نیز جذابیت‌های خودش را برای آذربایجانی‌ها دارد؛ فستیوال جاز آذربایجان در ماه ژوئن به خوبی این را ثابت می‌کند. هر سال هنرمندان زیادی از سرتاسر دنیا به مدت یک هفته در این جشنواره شرکت می‌کنند و روز به روز هم به رونقش اضافه می‌شود.
برای آشناشدن با تاریخ باکو، موزه‌ی ملی لباس آذربایجانی را از دست ندهید. تماشای عروسک‌هایی که لباس‌های محلی آذربایجان را به تن دارند مخصوصاً برای کوچک‌ترها آموزنده و دوست‌داشتنی است.
موزه‌ی لطیف کریم‌اوف، کلکسیونی بی‌نظیر از فرش و هنر آذربایجانی را به نمایش می‌گذارد. معمولاً به جز تعطیلات ملی آذربایجان، تماشای موزه از ساعت ده صبح تا پنج بعدازظهر امکان‌پذیر است و برای بچه‌ها هم بلیت نیم‌بها فروخته می‌شود. نزدیک به موزه‌ی کریم‌اوف، یکی دو تا کافه وجود دارد که پاتوق هنرمندان باکو و آذربایجانی به حساب می‌آید؛ طرف‌های غروب خوردن یک قهوه و دیدن هنرمندان آذربایجانی با سازها و دیگر وسایل هنری‌شان شاید بتواند باب معاشرت‌های تازه و آشنایی بیشتر با فرهنگ آذربایجان را، که بی‌شباهت به فرهنگ ما نیست، باز کند.
اگر فصل بهار یا اواخر تابستان به باکو سفر کرده‌اید، شاید بد نباشد تور قایق را هم تجربه کنید، قایق‌های کوچک سفید رنگی که حدوداً نیم ساعتی مسافران را روی دریای خزر می‌چرخانند و انتخاب خوبی برای دیدن هر دو سمت باکوست. اگر بیشتر از این به گشت‌زنی روی آب‌ها علاقه دارید، در باکو ساحل تفریحی نخواهید یافت. ساحل دریای خزر در شهر باکو، ساحلی صنعتی است و امکان بازی‌های آبی ندارد. برای ساحل تفریحی باید به نوخانی، مردکان، آمبوران و یا بیلگه در خارج از شهر بروید. تابستان‌ها ساحل آمبوران مملو از توریست‌ها و مردم محلی است که برای فرار از گرما به این‌جا آمده‌اند.
باکو به خاطر موقعیت تجاری خوب امروزش، بازارهای خوبی هم دارد. مرکز خرید میدان فوواره ها و مرکز خرید بولوار با چندین طبقه از فروشگاه‌هایی که به برندهای معروف دنیا اختصاص دارد، بزرگترین مرکز خرید باکوست. بازارهای سنتی هم که نزدیک به بافت قدیمی شهر دیده می‌شوند. فراموش نکنید که فرش و عتیقه را بدون فاکتور نخرید چون ممکن است در فرودگاه به دردسر بیافتید. عروسک‌های چوبی و تو در توی ماتروشکا و ماکت چوبی و شیشه ای شهر باکو و قیز قالاسی (نماد شهر باکو) در آذربایجان است می‌تواند بهترین یادگاری از پرجمعیت‌ترین شهر قفقاز باشد.
گردآوری: گروه اولدوز توریسم
